Sarkoidoz, ciltte, gözlerde, vücutta, akciğerlerde ve lenf düğümlerinde nodül gibi topakların oluşmasına sebep olan bir durum olarak tanımlanır. Sarkoidoz belirtileri, nefes darlığı, öksürük, göz ağrısı ve kaval kemiğinde yaralar şeklinde görülebilir. Çoğu zaman kendi kendine iyileşme gösterse de bazı durumlarda kronikleşebilmektedir.
Sarkoidoz Nedir?
Sarkoidoz, akciğer ve lenf düğümleri başta olmak üzere göz, cilt ve kalp gibi vücudun herhangi bir yerinde bağışıklık sistemindeki küçük inflamatuar hücre kümelerinin büyümesiyle karakterize edilen inflamatuar bir hastalıktır. Oluştuğu yere ve boyutuna bağlı olarak granülomlar hafif ve şiddetli semptomlara neden olabilir. Hiç semptom göstermediği durumların da olduğu sarkoidoz, fibrozise dönüşerek kalıcı akciğer yara izi oluşturabilmektedir.
Granülom Nedir?
Granülom, bağışıklık sisteminin sebep olduğu bir iltihaplanma olarak tanımlanır. Bağışıklık sisteminin zararlı olduğunu düşündüğü bir şeyden korumaya çalışmak için vücudunuzun geri kalanından ayıran beyaz kan hücresinden oluşur. Granülomlar fibröz yani yoğun doku ile çevrelenir ve bu da onları sert ya da topak topal hissettirir.
Granülom, vücudun hemen hemen her yerinde meydana gelebilir fakat en sık akciğerlerde ya da lenf düğümlerinde bulunur. Ayrıca ciltte, gözlerde veya kaslarda belirgin granülom belirtileri olabilir.
Pulmoner Sarkoidoz Nedir?
Pulmoner sarkoidoz, akciğerleri etkisi altına alan akciğer sarkoidozu olarak bilinir. Bunun yanında pulmoner sarkoidoz aşamalarla tanımlanır. Akciğer sarkoidozu olan bir kişi için aşamalar arasında geçiş yapabilir ya da granülomlar tamamen yok olabilir. Ciddi olan tek aşama, kalıcı akciğer hasarına neden olan dördüncü aşamadır.
- Aşama 0: Bu aşamada sarkoidoz görüntülenmeyebilir. Akciğerler ve lenf düğümleri röntgende normal olarak görünür.
- Aşama 1: Lenf düğümlerindeki granülomlar
- Aşama 2: Lenf düğümleri ve akciğerlerdeki granülomlar
- Aşama 3: Yalnızca akciğerlerdeki granülomlar
- Aşama 4: Bu aşamada pulmoner fibrozisi ya da akciğerlerde kalıcı yara izi ortaya çıkar
Sarkoidoz Belirtileri Nelerdir?
Sarkoidoz belirtileri, vücudun granülomlarını nerede oluştuğuna bağlı olarak farklılık gösterir. Sarkoidoz hastalığı olan çoğu insanda akciğer semptomları meydana gelir fakat ciltte, gözlerde, eklemlerde ve vücudun hemen hemen her yerinde sarkoidoz belirtileri olabilir. Sarkoidoz belirtileri şöyle sıralanır:
- Eklem ağrısı
- Ateş
- Yorgunluk
- Kas ağrıları
- Kaslarda zayıflık
- Gece terlemeleri
- Şişmiş lenf düğümleri
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Böbrek taşı
Akciğerlerde sarkoidoz belirtileri;
- Kuru öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Göğüste hırıltı
Gözde sarkoidoz belirtileri;
- Bulanık görme
- Görme kaybı
- Göz ağrısı
- Kırmızı veya şişmiş gözler (üveit veya konjonktivit)
- Işığa duyarlılık
Ciltte sarkoidoz belirtileri;
- Yara izleri ya da dövmelerin etrafındaki ciltte büyümeler
- Açık veya koyu cilt lekeleri
- Burunda ya da yanaklarda kabarık, kırmızımsı-mor yaralar ya da döküntüler
- Kaval kemiğinde kırmızı, hassas şişlikler
Kalpte sarkoidoz belirtileri;
Sinir sisteminde sarkoidoz belirtileri;
- Artan susuzluk
- İdrar miktarının artması
- Zayıf ya da felçli yüz kasları
- Baş ağrıları
- Nöbetler
Sarkoidoz Neden Olur?
Genetik ya da çevresel faktörlerden dolayı sarkoidoz meydana gelme ihtimali olsa da kesin olarak neden bilinmemektedir. Bazı kişilerin bağışıklık sistemi bakteri ve virüsler gibi belirli tetikleyicilere karşı aşırı tepki verme olasılığı yüksek olmaktadır. Bu durum da sarkoidoza neden olabilir. Yine de hangi gen ve tetikleyici kombinasyonunun sarkoidoza neden olduğunu kesin olarak bilinmemektedir.
Sarkoidoz Nasıl Teşhis Edilir?
Sarkoidoz tanısı ve teşhisi genelde fiziki muayenenin ardından, göğüs röntgeni ve şüpheli görülen granülomlardan biyopsi alınmasıyla yapılır. Sarkoidoz diğer rahatsızlıklara benzeyebileceği için uzman doktor diğer hastalıkları dışlamak için ek testler talep edebilir.
Sarkoidoz Tanısı İçin Hangi Testler Kullanılır?
Sarkoidoz teşhisi, görüntüleme testleri ve biyopsiler ile olmaktadır. Uzman doktor semptomlara göre başka testler de isteyebilir. Sarkoidoz tanısı için istenilen testler şöyle sıralanır:
Sarkoidoz Nasıl Tedavi Edilir?
Sarkoidoz tedavisinin amacı semptomları yönetmek ve organ hasarını önleme olacaktır. Granülomlar, bağışıklık hücrelerinin sebep olduğu iltihaplanma alanları olduğundan sarkoidoz bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla tedavi edilmektedir. Bunun yanında tedavi granülomların vücutta neresinde olduğuna bağlı olarak farklılık gösterir.
Sarkoidoz Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?
Sarkoidoz tedavisinde kullanılan ilaçlar, bağışıklık sistemine etki ederek değiştiren ya da baskılayan iltihaplanmayı azaltmayı amaçlayan ilaçlardır. Sarkoidoz hastalığında yaygın olarak yararlanılan bazı ilaçlar şunlardır:
- Kortikosteroidler vücuttaki iltihabı azaltan ilaçlardır
- İmmünsüpresanlar, bağışıklık sisteminin organ hasarına ve iltihaplanmaya neden olmasını engellemeye yardımcı olur
- Anti-tümör nekroz faktör-alfa (anti-TNF-a) ilaçlar, iltihabı azaltmak için bağışıklık sistemindeki spesifik bir kimyasalı hedef alır.
- Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler), inflamasyonun sebep olduğu semptomları geçici olarak hafifletir.
Sarkoidoz Hakkında Sık Sorulan Sorular
Sarkoidoz hastaları nasıl beslenmelidir?
Bu süreçte kişinin sağlıklı ve dengeli beslenmesi büyük önem taşır. Tavuk ve sığır eti gibi yağsız et yemek, baklagil tüketmek, E vitamini içeren besinlerden yararlanmak gerekir. Bunun yanında meyve ve sebze tüketimi önemlidir.
Sarkoidoz hastaları neleri yememelidir?
Yağlı et ve peyniri sınırlamak, şeker ve karbonhidratlardan kaçınmak sarkoidoz semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu durum için uzman doktordan destek almak gerekir.
Sarkoidoz kimleri etkiler?
Sarkoidoz herkesi etkileyebilir. Bu hastalığa sahip vakaların çoğu 25 ila 40 yaşları arasında yer alır. Sarkoidoz kalıtsal olarak alınmadığında, birinci derece biyolojik akrabanızda sarkoidoz varsa, bu hastalığa yakalanma riski daha yüksek olmaktadır.
